Rừng là gì? Rừng ảnh hưởng như thế nào tới môi trường và đời sống con người

Hiểu rừng là gì giúp bạn biết thêm về vai trò và tác động của rừng đối với môi trường và đời sống con người. Từ đó nâng cao ý thức và trách nhiệm bảo vệ nguồn tài nguyên quý giá này.

Rừng là gì?

Rừng là một quần thể thực vật tự nhiên rộng lớn, bao gồm các loài cây gỗ, cỏ, cây bụi và nhiều loài động vật hoang dã. Rừng có nét đặc trưng bởi tính chất rậm rạp, che phủ một diện tích đất lớn. Thảm thực vật có vai trò vô cùng quan trọng đối với hệ sinh thái, cung cấp không khí trong lành, điều hòa khí hậu, bảo vệ nguồn nước và đất, là nơi sinh sống của nhiều loài sinh vật.

Có nhiều loại khác nhau trên thế giới như rừng nhiệt đới, rừng ôn đới, rừng lá kim, rừng lá rộng,… tùy thuộc vào khí hậu, địa lý của từng khu vực. Bảo tồn và phát triển bền vững thảm thực vật là một trong những ưu tiên hàng đầu về môi trường toàn cầu hiện nay.

Vai trò của rừng là gì?

Vai trò của rừng vô cùng quan trọng trong việc duy trì sự sống cho thiên nhiên và tạo ra những giá trị sức khỏe, kinh tế cho con người.

Rừng là nguồn cung cấp oxy

Trong quá trình quang hợp, cây rừng hấp thụ khí carbon dioxide và thải ra oxy. Ước tính mỗi năm, rừng cung cấp khoảng 28% lượng oxy mà con người và động vật cần để thở. Các rừng nhiệt đới đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc sản xuất oxy trên toàn cầu.

Rừng có tác dụng điều hoà khí hậu

Thảm thực vật có tác dụng điều hòa khí hậu vì cây rừng hấp thụ khí Carbon dioxide. Từ đó giảm ảnh hưởng của hiệu ứng nhà kính và tác động biến đổi khí hậu. Ngoài ra, vùng xanh còn giúp điều hòa nhiệt độ bằng cách giảm bức xạ mặt trời, tăng độ ẩm và thúc đẩy chu trình nước tự nhiên.

Ngăn chặn xói mòn và lũ lụt

Hệ rễ của cây giữ chặt đất, ngăn chặn xói mòn do gió và nước. Thân cây chắn gió và hấp thụ một phần lượng mưa, giảm nguy cơ lũ lụt. Rừng ngập mặn ven biển cũng đóng vai trò quan trọng trong việc ngăn chặn xói lở bờ biển.

Bảo tồn đa dạng sinh học

Thảm thực vật là môi trường sống của hàng triệu loài động thực vật quý hiếm. Sự suy giảm diện tích vùng xanh sẽ đe dọa nghiêm trọng đến sự đa dạng sinh học. Bảo tồn rừng đồng nghĩa với bảo vệ nơi sinh sống cho các loài quý hiếm.

Nguồn nguyên liệu dồi dào

Thảm thực vật cung cấp nhiều loại nguyên liệu quan trọng như gỗ xây dựng, gỗ làm đồ nội thất, tre nứa, cây làm thuốc, trái cây rừng,… Ngoài ra, vùng xanh còn cung cấp không ít các loại cây quý có tác dụng chữa bệnh, bồi dưỡng sức khỏe cho con người. Vì vậy, việc khai thác hợp lý sẽ đáp ứng nhiều nhu cầu thiết yếu của con người.

Giá trị văn hoá & du lịch

Rừng mang đậm bản sắc văn hóa của nhiều dân tộc. Nhiều lễ hội, tín ngưỡng gắn liền với tài nguyên quý giá này. Ngoài ra, du lịch sinh thái đang trở thành xu hướng để khám phá và trải nghiệm thiên nhiên hoang sơ.

Tìm hiểu: Việc chặt phá rừng dẫn đến hậu quả gì?

Phân loại rừng dựa vào mục đích sử dụng

Dưới đây là phân loại chi tiết hơn về các loại rừng dựa theo mục đích sử dụng.

Rừng đặc dụng

Rừng đặc dụng là một loại hình đặc biệt được quản lý và bảo vệ với mục đích sử dụng đặc biệt cho một hoặc một số mục tiêu nhất định, như:

• Rừng nguyên sinh: Giữ nguyên trạng tự nhiên để bảo tồn nguồn gen quý hiếm của các loài động, thực vật.
• Rừng khảo cứu khoa học: Dành cho việc nghiên cứu khoa học về sinh thái học, di truyền, phát triển các giống loài mới.
• Rừng bảo tồn nguồn gen: Bảo vệ các loài sinh vật đặc hữu, nguy cấp và quý hiếm.
• Rừng du lịch sinh thái: Khu rừng tự nhiên với cảnh quan đẹp để phát triển du lịch sinh thái.

Rừng phòng hộ

Rừng phòng hộ được trồng và quản lý chủ yếu nhằm mục đích bảo vệ đất, nguồn nước, môi trường sinh thái và phòng chống thiên tai, bao gồm:

• Rừng phòng hộ đầu nguồn: Bảo vệ nguồn nước, chống xói mòn, điều hòa khí hậu vùng đầu nguồn.
• Rừng phòng hộ ven biển: Ngăn gió biển, chống xói lở bờ biển, chắn cát bay.
• Rừng chắn gió, chắn cát: Chắn gió, chắn cát bay cho các vùng đất canh tác, khu dân cư.
• Rừng phòng hộ môi trường: Biện pháp khắc phục ô nhiễm môi trường, điều hòa không khí tại khu vực công nghiệp, đô thị.

Rừng sản xuất

Rừng sản xuất được trồng và quản lý chủ yếu nhằm mục đích khai thác gỗ và các sản phẩm lâm nghiệp khác để phục vụ cho công nghiệp chế biến và tiêu dùng. Rừng sản xuất có một số đặc điểm chính sau:

• Rừng gỗ nhỏ ngọn: Cung cấp gỗ, củi đun…cho nhu cầu sinh hoạt.
• Rừng gỗ lớn: Cung cấp gỗ xẻ, gỗ ván cho mục đích công nghiệp.
• Rừng lâm sản ngoài gỗ: Nguồn cung tre nứa, nấm, trái cây…

Mỗi loại rừng đều có chức năng riêng để phục vụ các mục đích khác nhau như bảo tồn thiên nhiên, ngăn ngừa thiên tai, khai thác tài nguyên thiên nhiên. Từ đó đảm bảo khai thác thảm thực vật hợp lý và phát triển bền vững.

Giải pháp bảo vệ rừng hiệu quả

Nhận biết được tầm quan trọng của rừng tới môi trường và đời sống con người. Các nhà khoa học đã đưa ra không ít các phương pháp bảo vệ như sau:

Hoàn thiện hệ thống pháp luật và tăng cường thực thi pháp luật

Hiện nay, bộ luật bảo vệ rừng tại Việt Nam vẫn chưa được hoàn thiện. Vì vậy, bước đầu tiên chúng ta cần làm là hoàn thiện hệ thống pháp luật này.

• Xây dựng và ban hành các chính sách, quy định nghiêm ngặt về quản lý, bảo vệ và khai thác
• Tăng cường công tác giám sát, kiểm soát chặt chẽ các hoạt động liên quan đến rừng
• Xử lý nghiêm minh các hành vi vi phạm pháp luật về rừng

Nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của rừng

Người dân cần ý thức được tầm quan trọng và ảnh hưởng của rừng tới đời sống sinh hoạt của con người, từ đó tự giác bảo vệ rừng.

• Tổ chức các chương trình truyền thông, giáo dục nâng cao ý thức bảo vệ rừng
• Phát huy vai trò của các phương tiện truyền thông đại chúng trong tuyên truyền
• Tích hợp nội dung giáo dục môi trường, bảo vệ rừng vào chương trình học

Áp dụng kỹ thuật lâm nghiệp tiên tiến, bền vững

Các kỹ thuật lâm nghiệp cần được cải tiến để tăng năng suất trồng rừng, phủ xanh đồi trọc. Đây cũng là biện pháp phòng tránh lũ lụt hiệu quả mà nhiều địa phương cần áp dụng:

• Phủ xanh đồi trọc, tái sinh rừng tự nhiên
• Áp dụng kỹ thuật khai thác gỗ thân thiện với môi trường
• Nghiên cứu, ứng dụng công nghệ mới trong quản lý và bảo vệ rừng

Phát triển mô hình kinh tế rừng bền vững

Các mô hình kinh tế rừng đóng vai trò vô cùng quan trọng trong công cuộc bảo vệ và phát triển rừng.

• Nâng cao nhận thức người dân về việc bảo vệ và phát triển rừng.
• Khuyến khích phát triển du lịch sinh thái, khai thác lâm sản phụ bền vững
• Đa dạng hóa sinh kế, tăng thu nhập cho người dân từ rừng

Tăng cường hợp tác quốc tế về bảo vệ rừng

Hợp tác quốc tế giúp chống phá các đường buôn lậu gỗ xuyên quốc gia.

• Hợp tác chống buôn bán gỗ lậu qua biên giới
• Chia sẻ kinh nghiệm, chuyển giao công nghệ về quản lý bảo vệ rừng
• Hỗ trợ kỹ thuật, chi viện tài chính cho các nước đang và chậm phát triển

Lời kết

Thắc mắc rừng là gì đã được giải đáp chi tiết  Rừng là quần thể thực vật tự nhiên rộng lớn cung cấp cho chúng ta rất nhiều tài nguyên. Ngoài ra, rừng cũng trực tiếp giúp ta bảo vệ môi trường khỏi các hiện tượng tự nhiên có tác động xấu tới đời sống con người.