Khí hậu là gì, có mấy loại? Sự khác nhau giữa thời tiết & khí hậu
Khí hậu là gì? Đây là một trong những nội dung cơ bản được quan tâm và thảo luận nhiều nhất hiện nay. Vốn là chủ đề quen thuộc nhưng không ít người chưa thể nắm rõ thông tin và phân biệt nó với thời tiết.
Khí hậu là gì?
Khí hậu là tổng thể các điều kiện khí tượng trung bình trong khoảng thời gian dài, thường từ 30 năm trở lên, tại một vị trí hay khu vực địa lý nhất định trên Trái Đất. Khí hậu mô tả toàn bộ tính chất của khí quyển tại một nơi cố định, bao gồm nhiệt độ, lượng mưa, gió, độ ẩm và các yếu tố khí tượng khác.
Nhiệt độ không khí, bao gồm nhiệt độ trung bình, cao nhất, thấp nhất là một trong những yếu tố quan trọng cấu thành điều kiện khí quyển. Ngoài ra, lượng mưa trung bình, mức độ phân bố theo mùa, độ ẩm không khí, áp suất khí quyển, hướng gió chủ đạo, tốc độ gió và thời gian nắng trong ngày cũng là những thành phần không thể thiếu để xác định khí hậu của một vùng.
Điều kiện khí tượng của mỗi khu vực trên Trái Đất được quyết định bởi các yếu tố địa lý như vĩ độ, khoảng cách đến biển, độ cao so với mực nước biển, địa hình núi non, sự tác động của các đới khí áp và hoàn lưu khí quyển. Những yếu tố này tạo nên sự khác biệt trong khí hậu giữa các vùng miền trên hành tinh.
Các kiểu khí hậu
Các loại khí hậu đều có những đặc điểm nhận dạng và xuất hiện ở các vị trí địa lý khác nhau.
Khí hậu nhiệt đới
Khí hậu nhiệt đới thịnh hành ở khu vực xích đạo giữa hai chí tuyến, nơi có cường độ bức xạ mặt trời cao nhất. Đặc trưng của kiểu khí hậu này là nhiệt độ cao quanh năm, lượng mưa lớn, độ ẩm không khí cao. Nhiệt độ trung bình hàng năm dao động trong khoảng 25 – 28 độ C. Khu vực rừng mưa nhiệt đới Amazon, Đông Nam Á là minh chứng điển hình.
Khí hậu ôn đới
Kiểu khí hậu ôn đới phân bố ở hai miền giữa xích đạo và vòng cực. Đặc trưng là có bốn mùa rõ rệt, mùa hè ấm và mùa đông lạnh. Nhiệt độ trung bình năm dao động từ 5-20 độ C. Lượng mưa vừa phải và phân bố tương đối đều trong năm. Khu vực châu Âu, Bắc Mỹ, Đông Á… có khí hậu ôn đới.
Khí hậu lạnh giá
Diễn biến thời tiết lạnh giá thịnh hành ở hai vùng lục địa và đại dương gần cực. Đặc trưng là nhiệt độ thấp quanh năm, lượng mưa ít do không khí lạnh khó giữ được hơi nước. Mùa đông kéo dài với nhiệt độ dưới 0 độ C, băng tuyết phủ khắp nơi. Vùng Bắc Cực, Nam Cực, Siberia, Greenland đều có điều kiện khí tượng lạnh giá.
Khí hậu khô nóng
Đặc điểm khí hậu khô nóng thịnh hành ở các vùng lục địa nội chí tuyến hoặc những nơi bị che chắn bởi dãy núi lớn. Đặc trưng là nhiệt độ cao, cực kỳ khô hạn với lượng mưa rất thấp dưới 250mm/năm. Ban ngày nắng nóng gay gắt, đêm lạnh. Nhiều vùng sa mạc như Sa mạc Sahara, Ả Rập đều có điều kiện khí tượng khô nóng.
Các kiểu khí hậu khác
Ngoài ra, còn có các kiểu điều kiện khí quyển khác như ôn đới lục địa, ôn đới biển khơi, khí hậu núi, khí hậu địa đầu,… Các kiểu khí hậu đặc thù này phân bố ở các khu vực nhỏ hẹp và được hình thành do ảnh hưởng của các yếu tố địa lý đặc biệt, chính vì điều đó không ít người đã nhầm lẫn thời tiết và khí hậu.
Phân biệt thời tiết và khí hậu
Sau khi có được những thông tin về khí hậu, vẫn còn không ít người chưa thể phân biệt khí hậu và thời tiết.
Dựa và sự khác nhau giữa các đặc điểm cụ thể. Bảng so sánh dưới đây sẽ cung cấp cho bạn cái nhìn cụ thể nhất về sự khác nhau giữa thời tiết và khí hậu.
| Đặc điểm | Khí hậu | Thời tiết |
| Định nghĩa | Tình trạng trung bình của điều kiện khí quyển tại một vị trí nhất định trong một khoảng thời gian dài (ít nhất 30 năm). | Tình trạng của khí quyển tại một thời điểm và địa điểm cụ thể. |
| Thời gian | Đặc trưng trong một khoảng thời gian dài (ít nhất 30 năm). | Đặc trưng trong thời gian ngắn (từ vài giờ đến vài ngày). |
| Yếu tố | Bao gồm nhiệt độ trung bình, lượng mưa trung bình, độ ẩm, gió, áp suất… | Bao gồm nhiệt độ, lượng mưa, độ ẩm, gió, áp suất, mây… tại một thời điểm và địa điểm cụ thể. |
| Tính ổn định | Khí hậu tương đối ổn định trong một khoảng thời gian dài. | Thời tiết thay đổi liên tục và khó dự đoán. |
| Ứng dụng | Khí hậu được sử dụng để lập kế hoạch cho nông nghiệp, du lịch, kiến trúc… | Thời tiết được sử dụng để dự báo ngắn hạn, lập kế hoạch hoạt động hàng ngày… |
Thông qua bảng so sánh cụ thể ở trên, bạn hẳn đã có cho mình câu trả lời đầy đủ nhất cho câu hỏi thời tiết khác khí hậu ở điểm nào.
Q&A
Bên cạnh câu hỏi thời tiết và khí hậu khác nhau như thế nào, cũng còn rất nhiều các câu hỏi thú vị khác có thể kể đến như:
Biến đổi khí hậu là gì?
Biến đổi khí hậu là sự thay đổi lâu dài về nhiệt độ và các kiểu thời tiết trung bình trên toàn cầu. Biến đổi khí hậu ảnh hưởng đến khí hậu của các địa phương trên Trái Đất, khiến điều kiện khí tượng trở nên khó dự đoán hơn và có nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan xảy ra.
Nguyên nhân chính của biến đổi khí hậu:
- Khí thải nhà kính: Do hoạt động của con người như đốt cháy nhiên liệu hóa thạch (than đá, dầu mỏ, khí đốt), phá rừng, sản xuất công nghiệp…
- Hiện tượng tự nhiên: Biến đổi tự nhiên của Trái Đất cũng có thể ảnh hưởng đến điều kiện khí tượng.
Khí hậu Việt Nam là khí hậu gì?
Việt Nam nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, với các đặc điểm chính như: Nhiệt độ nóng trung bình năm trên 20°C, lượng mưa dồi dào trung bình năm từ 1.500 đến 2.000 mm, độ ẩm cao, trung bình trên 80% kèm gió mùa hoạt động quanh năm.
Khí hậu hai miền có sự khác biệt:
- Khí hậu miền Bắc có bốn mùa rõ rệt: Xuân, hạ, thu, đông.
- Khí hậu miền Trung và miền Nam hai mùa chính: Mùa mưa và mùa khô.
Ngoài ra, khí hậu Việt Nam còn chịu ảnh hưởng bởi địa hình và vị trí địa lý, tạo nên sự đa dạng giữa các vùng miền.
Lời kết
Chắc hẳn bạn đã nắm rõ khái niệm khí hậu là gì và Việt Nam có khí hậu gì thông qua những phân tích trên. Nắm rõ sự khác nhau giữa thời tiết và khí hậu giúp bạn sử dụng chúng chính xác trong trường hợp cụ thể.
