Hiện tượng El Nino là gì? Nguyên nhân, tác động và cách phòng tránh

Tìm hiểu hiện tượng El Nino là gì để nắm rõ những tác động tiêu cực đến môi trường và cuộc sống con người. Từ đó, con người chủ động tìm kiếm biện pháp phòng chống và ứng phó hiệu quả với những ảnh hưởng tiêu cực do El Nino gây ra.

Hiện tượng El Nino là gì?

El Nino, còn được gọi là “hiện tượng con trai của Chúa”, là một hiện tượng khí hậu tự nhiên xảy ra khi lớp nước biển bề mặt ở khu vực xích đạo Thái Bình Dương nóng lên dị thường, nó kéo dài từ 8 đến 12 tháng hoặc lâu hơn.

Hiệu ứng này có ảnh hưởng lớn đến thời tiết và khí hậu trên toàn thế giới. Chẳng hạn như ở vùng trung tâm của Tây Bán Cầu, El Nino làm cho thời tiết trở nên nóng bức, khó chịu hơn so với bình thường, tạo ra hạn hán. Trái ngược lại, hiện tượng này cũng gây mưa lớn, lũ lụt ở nhiều địa điểm trên thế giới.

Đây là một trong những nguyên nhân gây ra thiên tai như: lũ quét, sạt lở đất, thiếu nước, nạn đói, ảnh hưởng tới sức khoẻ con người. Chu kỳ El Nino là 3 đến 4 năm xuất hiện một lần, nhưng cũng có thể xảy ra với mật độ dày hơn hoặc thưa hơn.

Quá trình hình thành El Nino

Hiện tượng El Nino được tạo ra bởi sự thay đổi trong hệ thống gió mậu dịch và dòng hải lưu ở khu vực Thái Bình Dương. Bình thường, gió mậu dịch thổi mạnh từ đông sang tây, đẩy nước biển ấm về phía tây Thái Bình Dương. Tuy nhiên, trong giai đoạn El Nino, gió mậu dịch yếu đi hoặc thổi ngược chiều, khiến nước biển ấm tích tụ ở khu vực trung và đông Thái Bình Dương.

Khi có đủ 3 yếu tố: nhiệt độ bề mặt nước biển cao hơn 0,5 độ C so với mức nhiệt độ trung bình dài hạn, mức nhiệt này được duy trì trong nhiều mùa và hoàn lưu khí quyển Walker trở nên yếu hơn, hiện tượng El Nino sẽ được hình thành.

Xem thêm: La Nina là gì để phân biệt với hiện tượng El Nino

Tác động của hiệu ứng El Nino

Hiệu ứng El Nino gây ra nhiều biến đổi phức tạp trong hệ thống khí hậu toàn cầu, ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống con người. Dưới đây là một số tác động của nó:

El Nino ảnh hưởng đến thời tiết

El Nino khiến cho nền nhiệt nước ta cao hơn bình thường 2 – 3°C, tập trung vào các tháng 5 – 9. Mùa hè nóng hơn và kéo dài hơn, có thể xuất hiện nắng nóng cực đoan. Hiện tượng này làm suy yếu hoạt động của gió mùa Đông Bắc, khiến cho số đợt không khí lạnh ảnh hưởng đến Việt Nam ít hơn bình thường. Tuy nhiên vẫn xảy ra những đợt rét đậm rét hại cục bộ.

Lượng mưa giảm 10 – 20% so với bình thường, tập trung vào các tháng 8 – 10. Mùa mưa có thể bắt đầu muộn và kết thúc sớm do El Nino làm thay đổi hướng gió và dòng hải lưu ở Thái Bình Dương.

Hiện tượng El Nino ở Việt Nam đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến sản xuất nông nghiệp, gây thiệt hại lớn về kinh tế và đời sống người dân. Hiệu ứng này là nguyên nhân gây hạn hán kéo dài ở các tỉnh miền Trung, làm tăng nguy cơ xảy ra cháy rừng, gây thiệt hại cho môi trường và tài sản của người dân.

El Nino tác động đến nông nghiệp

Ảnh hưởng của El Nino đến Việt Nam gây ra nhiều thay đổi trong thời tiết, ảnh hưởng tiêu cực đến ngành nông nghiệp.

Những tác động của El Nino làm lượng mưa giảm mạnh khiến tình trạng hạn hán kéo dài. Cây trồng bị thiếu nước, tăng trưởng chậm, cho năng suất thấp, ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng nông sản.

Ngoài ra, ngành chăn nuôi cũng ghi nhận những ảnh hưởng không nhỏ. Nguồn nước và thức ăn cho gia súc, gia cầm bị thiếu hụt, dẫn đến giá thành sản phẩm chăn nuôi tăng cao do chi phí thức ăn tăng, tác động đến kim ngạch xuất khẩu nông nghiệp của nước ta.

El Nino gây ô nhiễm môi trường

El Nino gây ra mưa axit, đây là hiện tượng thời tiết cực đoan, ảnh hưởng đến chất lượng nước, đất và không khí, gây hại cho hệ sinh thái và sức khỏe con người.

Trong quá trình diễn ra hiệu ứng El Nino, nhiều trận lũ lụt xảy ra, lũ quét cuốn theo rác thải vào môi trường nước, gây ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng đến hệ sinh thái biển.

Thời tiết khô hanh, nắng nóng trong thời điểm này dẫn đến hạn hán, khiến nguy cơ cháy rừng tăng cao, dẫn đến không khí bị ô nhiễm và ảnh hưởng đến hệ sinh thái.

Tác động của El Nino tới sức khoẻ con người

Các bệnh truyền nhiễm như sốt rét, tiêu chảy, da liễu phát triển mạnh mẽ khi xảy ra lũ lụt. Mưa bụi và ô nhiễm không khí do El Nino gây ra có thể làm tăng nguy cơ mắc các bệnh về đường hô hấp như hen suyễn, viêm phổi.

Ngoài ra, việc thiếu hụt lương thực do ngành nông nghiệp bị ảnh hưởng có thể dẫn đến tình trạng thiếu dinh dưỡng, đặc biệt là ở trẻ em.

Tìm hiểu khí hậu Ninh Thuận – địa phương hứng chịu nhiều hậu quả do El Nino gây ra.

Cách phòng tránh hiện tượng El Nino

Mặc dù hiện tượng El Nino 2024 không thể ngăn chặn hoàn toàn do nó là yếu tố tự nhiên, nhưng chúng ta có thể thực hiện một số biện pháp để giảm thiểu thiệt hại do nó gây ra. Dưới đây là một số cách phòng tránh hiệu quả:

Nâng cao nhận thức cộng đồng

Cần tăng cường tuyên truyền, giáo dục về El Nino, bao gồm nguyên nhân, tác động và các biện pháp phòng tránh. Chính quyền nên có các chính sách nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của việc theo dõi dự báo thời tiết và cảnh báo thiên tai.

Ngoài ra, nên khuyến khích người dân tham gia các hoạt động phòng chống thiên tai tại địa phương.

Củng cố hệ thống dự báo và cảnh báo sớm

Nên có sự đầu tư vào việc nâng cấp hệ thống quan trắc khí tượng, thủy văn để thu thập dữ liệu chính xác và kịp thời về El Nino 2024. Các cơ quan khí tượng, thuỷ văn cần phát triển các mô hình dự báo tiên tiến và chính xác hơn.

Ngoài ra việc củng cố hệ thống cảnh báo sớm về thiên tai do hiệu ứng này gây ra, bao gồm lũ lụt, hạn hán, bão… cũng rất quan trọng.

Thực hiện các biện pháp phòng chống thiên tai

Cần có các biện pháp phòng chống thiên tai do “hiệu ứng Con trai của Chúa” gây ra như:

• Xây dựng các công trình phòng chống lũ lụt như đập, kè, bờ bao.
• Xây dựng hệ thống tưới tiêu nước tiết kiệm để ứng phó với hạn hán.
• Tăng cường trồng rừng phòng hộ ven biển để hạn chế xâm nhập mặn.
• Áp dụng các biện pháp canh tác thích ứng với El Nino như thay đổi mùa vụ, sử dụng giống cây trồng chịu hạn, mặn.

Chuẩn bị dự trữ lương thực và nước sinh hoạt

Người dân cần tích trữ lương thực và nước sinh hoạt cho các trường hợp khẩn cấp do thiên tai gây ra. Các hệ thống thu gom nước mưa và nước tái sử dụng cũng cần được chú trọng.

Cần tăng cường tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức của người dân về việc tiết kiệm nước và sử dụng nước hiệu quả.

Lời kết

Hiểu rõ về hiện tượng El Nino là gì, nguyên nhân hình thành và tác động của nó sẽ giúp chúng ta có những biện pháp phòng ngừa và ứng phó hiệu quả hơn, giảm thiểu thiệt hại do hiện tượng này gây ra.