Áp thấp nhiệt đới là gì? Nguyên nhân, đặc điểm, tác hại và cách phòng tránh
Hiểu rõ áp thấp nhiệt đới là gì để ý thức được những thiệt hại mà hiện tượng tự nhiên này gây ra đối với con người và tài sản. Từ đó giúp mỗi cá nhân nắm được kiến thức để phòng tránh nhằm giảm thiểu tối đa tác hại của nó.
Áp thấp nhiệt đới là gì?
Áp thấp nhiệt đới là một hiện tượng thời tiết phức tạp diễn ra diện rộng trên biển hoặc đất liền khi có hiện tượng gió xoáy tập trung quanh một vùng nhưng chưa đủ mạnh để gọi là bão nhiệt đới. Vùng xoáy này thường được hình thành trên các vùng có khí hậu nóng như biển nhiệt đới với đường kính có thể lên tới hàng trăm km.
Sức gió mạnh nhất của áp thấp nhiệt đới thường dao động từ cấp 6 đến cấp 7 (từ 39 đến 63 km/h) và có thể có gió giật mạnh hơn. Tuy sức gió của ATNĐ không mạnh bằng bão, nhưng nó vẫn có thể gây ra những thiệt hại đáng kể về người và tài sản do mưa lớn, lũ lụt, sạt lở đất,…
Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa, vì thế hàng năm chúng ta phải hứng chịu rất nhiều áp thấp nhiệt đới, đặc biệt là vùng Trung Bộ. Thiên tai này đã ảnh hưởng rất nhiều đến cuộc sống của người dân nên chúng ta cần phải có biện pháp phòng tránh để giảm thiểu tác hại của nó.
Nguyên nhân hình thành nên áp thấp nhiệt đới
Nguyên nhân gây ra áp thấp nhiệt đới đó là lực Coriolis. Đây là lực lệch hướng do sự tự quay của Trái Đất, khiến cho các luồng gió di chuyển vào vùng áp thấp không theo đường thẳng mà theo hình xoắn ốc.
Khi các luồng gió từ các phía hội tụ về vùng áp thấp, chúng sẽ tạo ra sự dồn nén không khí. Sự dồn nén này khiến cho áp suất khí quyển tại trung tâm giảm xuống, tạo điều kiện cho ATNĐ hình thành.
Khí quyển cần phải có độ ẩm cao và không ổn định để áp thấp nhiệt đới có thể hình thành. Nếu khí quyển quá ổn định, các nhiễu động sẽ không thể phát triển thành ATNĐ.
Áp thấp nhiệt đới thường hình thành trên vùng biển nhiệt đới, nơi có nguồn cung cấp nhiệt và độ ẩm dồi dào. Nhiệt độ cao của nước biển làm bốc hơi nhiều nước, tạo thành lượng hơi nước lớn trong khí quyển.
Khi có một vùng áp thấp hình thành trên biển, nó sẽ hút các luồng gió xung quanh di chuyển về phía mình. Khi các luồng gió này di chuyển, chúng sẽ gặp nhau và tạo ra sự nhiễu động trong khí quyển.
Tìm hiểu thêm: Nguyên nhân hình thành bão ở nước ta do đâu?
Các đặc điểm của áp thấp nhiệt đới
Một số đặc điểm của áp thấp nhiệt đới có thể kể đến như:
- Kích thước: Là vùng xoáy có đường kính từ vài trăm đến hàng nghìn km.
- Sức gió: Sức gió của ATNĐ từ cấp 6 đến cấp 7 (từ 39 đến 63 km/h) và có thể có gió giật mạnh hơn.
- Áp suất khí quyển: Hiện tượng này có cấu trúc tương tự như bão, với một vùng trung tâm áp thấp và các dải mây xoắn ốc bao quanh.
- Vị trí hình thành: Áp thấp thường hình thành trên vùng biển nhiệt đới, nơi có nguồn cung cấp nhiệt và độ ẩm dồi dào.
- Quỹ đạo di chuyển: Áp thấp nhiệt đới di chuyển theo hướng tây hoặc tây bắc với tốc độ từ 10 đến 20 km/h. Tuy nhiên, hướng và tốc độ di chuyển của nó có thể thay đổi tùy thuộc vào các yếu tố khác như trường gió, áp suất khí quyển,…
- Tác động:
- ATNĐ có thể gây ra sạt lở đất ở những khu vực có địa hình dốc, đặc biệt là khi kết hợp với mưa lớn. Hơn nữa, nó có thể tạo ra sóng biển cao, gây nguy hiểm cho các hoạt động hàng hải và ven biển.
- Gây ra mưa lớn với lượng mưa phổ biến từ 50 đến 200 mm/ngày, có nơi có thể lên đến 500 mm/ngày. Mưa lớn có thể dẫn đến lũ lụt, đặc biệt là ở các khu vực ven biển và đồng bằng.
Khám phá khí hậu miền Trung, khu vực bị ảnh hưởng bởi áp thấp nhiệt đới nhiều nhất cả nước.
Phân biệt bão nhiệt đới và áp thấp nhiệt đới
Bão nhiệt đới và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ) đều là những xoáy thuận nhiệt đới hình thành trên biển, nhưng có một số điểm khác biệt chính giữa hai loại hình này.
| Đặc điểm | Bão nhiệt đới | Áp thấp nhiệt đới |
| Cấu trúc | Bão nhiệt đới có cấu trúc hoàn chỉnh hơn ATNĐ, với một mắt bão rõ ràng và các dải mây xoắn ốc chặt chẽ hơn. | Cấu trúc của áp thấp nhiệt đới lỏng lẻo hơn bão nhiệt đới, với mắt bão (nếu có) thường không rõ ràng và các dải mây xoắn ốc cũng không chặt chẽ bằng. |
| Sức gió | Sức gió từ cấp 8 trở lên (từ 64 km/h trở lên) | Sức gió từ cấp 6 đến cấp 7 (từ 39 đến 63 km/h) |
| Thiệt hại | Bão nhiệt đới thường gây ra thiệt hại nặng nề hơn ATNĐ do sức gió mạnh hơn, lượng mưa lớn hơn và cấu trúc hoàn chỉnh hơn. | Trong khi đó áp thấp nhiệt đới không gây thiệt hại nghiêm trọng như bão nhưng vẫn có thể gây ra mưa lớn, lũ lụt, sạt lở đất,… |
Tác hại do áp thấp nhiệt đới gây ra
Dưới đây là những hậu quả áp thấp nhiệt đới đối với đời sống của người dân trong vùng ảnh hưởng của nó:
Gây ra nhiều thiệt hại về con người và vật chất
Áp thấp nhiệt đới thường đi kèm với mưa lớn, gây ra lũ lụt ở các khu vực ven biển, đồng bằng và những nơi địa hình thấp, làm sập nhà cửa, trường học, bệnh viện, cầu cống,… gây thiệt hại về người và tài sản.
Mưa lớn dẫn đến sạt lở đất ở những khu vực có địa hình dốc, đặc biệt là ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Sạt lở đất làm vùi lấp nhà cửa, đường sá,… Ngoài ra, gió giật mạnh trong ATNĐ làm tốc mái nhà cửa, lật đổ cây cối, cột điện,… gây thiệt hại về tài sản và nguy hiểm cho con người.
Ô nhiễm môi trường, nguồn nước
Những cơn mưa lớn do ATNĐ gây ra có thể cuốn trôi rác thải sinh hoạt, rác thải công nghiệp xuống sông, hồ, biển gây ô nhiễm nguồn nước. Lũ lụt làm ngập úng các khu vực chứa rác thải, dẫn đến nguy cơ lây lan dịch bệnh.
Nước biển xâm nhập mặn gây ra tình trạng thiếu hụt nước ngọt phục vụ cho nhu cầu sinh hoạt và sản xuất nông nghiệp.
Thiếu lương thực, nước sạch sinh hoạt
Hệ thống nước sạch bị ô nhiễm do áp thấp nhiệt đới có thể khiến người dân thiếu nước cho sinh hoạt.
Vùng chịu ảnh hưởng của áp thấp khiến cho người dân khó di chuyển, giao thông bị gián đoạn khiến cho việc vận chuyển lương thực, thực phẩm gặp khó khăn.
Ảnh hưởng tình hình sản xuất nông nghiệp
Mưa lớn, lũ lụt làm hư hại hoa màu, cây trồng, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp trong vùng chịu ảnh hưởng của áp thấp nhiệt đới.
Nước biển xâm nhập mặn đất đai làm hư hại cây trồng, giảm năng suất nông nghiệp. Ngoài ra, tình trạng này còn có ảnh hưởng tiêu cực đến lĩnh vực nuôi trồng thuỷ sản.
Các biện pháp phòng tránh áp thấp nhiệt đới
Dưới đây là một vài biện pháp phòng tránh trước, trong và sau cơn áp thấp nhiệt đới mà bạn có thể tham khảo:
Trước khi áp thấp nhiệt đới xuất hiện
Trước khi có áp thấp nhiệt đới, bạn nên tuân thủ theo các biện pháp sau:
- Theo dõi thường xuyên các bản tin dự báo thời tiết: Cập nhật thông tin về vị trí, hướng di chuyển, sức gió, lượng mưa của ATNĐ để chủ động phòng tránh.
- Chuẩn bị đầy đủ lương thực, thực phẩm, thuốc men và các vật dụng thiết yếu: Đảm bảo đủ lương thực, thực phẩm cho ít nhất 3 – 5 ngày, thuốc men, nước uống, đèn pin, pin, radio,… để sử dụng trong trường hợp khẩn cấp.
- Chuẩn bị nhà cửa kiên cố: Chằng chống nhà cửa, che chắn mái nhà, cửa sổ, thu dọn các vật dụng có thể bị gió cuốn bay.
- Di dời người và tài sản đến nơi an toàn: Di dời người già, trẻ em, phụ nữ mang thai và người bệnh đến nơi an toàn trước khi áp thấp nhiệt đới đến. Di dời gia súc, gia cầm đến nơi cao ráo, tránh lũ lụt.
- Vệ sinh môi trường: Dọn vệ sinh cống rãnh, mương thoát nước để tránh tắc nghẽn và ngập úng.
Khi áp thấp nhiệt đới đang hoạt động
Khi đang xảy ra mưa bão do ATNĐ gây ra, bạn nên lưu ý:
- Hạn chế ra ngoài: Chỉ ra ngoài khi thực sự cần thiết và phải đảm bảo an toàn.
- Tuân thủ theo hướng dẫn của chính quyền địa phương: Lắng nghe và chấp hành các hướng dẫn của chính quyền địa phương về công tác phòng chống ATNĐ.
- Không đi qua các khu vực nguy hiểm: Tránh đi qua các khu vực có nguy cơ sạt lở đất, ngập lụt, sóng biển cao.
- Cắt điện, nước, ga: Cắt điện, nước, ga trước khi rời khỏi nhà để đảm bảo an toàn.
- Theo dõi sát sao diễn biến của ATNĐ: Cập nhật thường xuyên thông tin về diễn biến của ATNĐ để có biện pháp ứng phó phù hợp.
Sau khi áp thấp nhiệt đới đi qua
Cần có những biện pháp khắc phục hậu quả sau áp thấp nhiệt đới như:
- Kiểm tra nhà cửa, tài sản xem có bị hư hỏng hay không và tiến hành sửa chữa.
- Vệ sinh nhà cửa, môi trường xung quanh để phòng ngừa dịch bệnh.
- Khôi phục sản xuất nông nghiệp, công nghiệp,…
- Hỗ trợ người dân bị thiệt hại về nhà cửa, tài sản,…
Lời kết
Qua bài viết này, chúng tôi đã cung cấp cho bạn những thông tin cần thiết về áp thấp nhiệt đới là gì, nguyên nhân và cách khắc phục ra sao. Đây là một hiện tượng thời tiết nguy hiểm có thể gây ra nhiều thiệt hại về người và tài sản. Do vậy, mỗi cá nhân cần theo dõi thường xuyên các bản tin dự báo thời tiết và có biện pháp phòng chống áp thấp nhiệt đới kịp thời.
