Mưa axit là gì? Nguyên nhân, tác hại, cách khắc phục

Mưa axit là gì? Đây là một loại mưa bị nhiễm các hóa chất công nghiệp và ô nhiễm nghiêm trọng dẫn đến tính acid cao một cách bất thường.

Mưa axit là gì? 

Hiện tượng mưa axit là khi hơi nước bị nhiễm các chất ô nhiễm công nghiệp như sulfur dioxide (SO2) và nitrogen oxides (NOx). Các chất này được thải ra trong khai thác than đá, điều chế hóa chất.

Khi các chất này phản ứng với hơi nước sẽ tạo thành axit sulfuric và axit nitric, có khả năng hòa tan các kim loại nguy hiểm trong không khí, gây tác động tiêu cực đến môi trường và con người.

Mưa axit được phát hiện lần đầu năm 1948 tại Thụy Điển và được chính thức đặt tên năm 1852 bởi Robert Angus Smith (nhà hóa học Scotland).

Tại Việt Nam, từ những năm 90 hiện tượng này mới bắt đầu được chú ý. Đây được coi là một trong những mối nguy hại cho môi trường, thảm thực vật, đe dọa sự sinh sôi phát triển, gây hại cho con người, xói mòn nhiều cơ sở hạ tầng, công trình kiến trúc.

#6 Tác nhân chủ yếu gây mưa axit hiện nay

Tác nhân gây mưa axit chủ yếu được gây ra bởi sự phát thải các khí sulfur dioxide (SO2) và nitrogen oxides (NOx) vào bầu khí quyển. Các khí này là sản phẩm của nhiều hoạt động công nghiệp và sản xuất năng lượng do con người thực hiện.

• Hoạt động từ các nhà máy điện đốt than và dầu mỏ
• Hoạt động từ các quá trình sản xuất sản phẩm công nghiệp, phân bón
• Các phương tiện giao thông sử dụng động cơ diesel phát thải ra môi trường
• Khai thác than đá và dầu mỏ
• Đốt cháy gỗ, rơm rạ
• Các hoạt động luyện kim, sản xuất xi măng, chế biến dầu

Những tác nhân này làm tăng nồng độ SO2 và NOx trong khí quyển, là nguyên nhân gây mưa axit, khi phản ứng với hơi nước và các chất khác sẽ tạo thành axit sulfuric và axit nitric. Các axit sau đó rơi xuống mặt đất thành mưa, gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với môi trường và sức khỏe con người.

Những ảnh hưởng này nhấn mạnh sự cần thiết của việc kiểm soát và giảm thiểu khí thải từ các nguồn công nghiệp và giao thông vận tải để bảo vệ môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Mưa axit hình thành như thế nào?

Hiện tượng trên hình thành thông qua một loạt các phản ứng hóa học và vật lý phức tạp và phản ứng với hơi nước từ các nguồn tự nhiên như sông, suối, ao, hồ, đại dương. Sau đó được nâng lên và phân tán, tạo thành một phần của hơi ẩm trong khí quyển.

Các khí gây ra hiện tượng mưa axit được sinh ra do hoạt động của con người như sulfur dioxide (SO2) và nitrogen oxides (NOx) bắt đầu tương tác với hơi nước và các chất khác.

Khi SO2 được thải ra từ các nguồn công nghiệp và đốt nhiên liệu hóa thạch, hòa tan với các giọt nước trong khí quyển và tạo thành axit sulfurous (H2SO3). Sau đó, dưới tác dụng của các chất oxy hóa có trong không khí như ozone (O3) và hydrogen peroxide (H2O2), axit sulfurous chuyển thành axit sulfuric (H2SO4).

Phương trình mưa axit:

• SO2 + H2O → H2SO3 (Sulfurous acid)
• H2SO3 + O3/H2O2 → H2SO4 (Sulfuric acid)

NOx khi phản ứng với hơi nước sẽ tạo thành axit nitric (HNO3). NOx trong khí quyển chủ yếu được tạo ra từ quá trình đốt cháy nhiên liệu trong các phương tiện giao thông và các nhà máy điện.

• NO2 + OH → HNO3 (Nitric acid)

Các axit sulfuric và axit nitric sau khi hình thành sẽ hòa tan trong các giọt nước li ti, tạo thành các giọt mưa có tính axit. Khi hơi ẩm tiếp tục bay lên cao, nó gặp không khí lạnh ở tầng cao hơn của khí quyển và bắt đầu ngưng tụ, hình thành những đám mây.

Khi đám mây chứa nước trở nên đủ nặng, các giọt nước axit sẽ rơi xuống mặt đất dưới dạng cơn mưa.

Ảnh hưởng của mưa axit đến thiên nhiên & con người

Mặc dù mưa acid thường được biết đến với những tác hại nghiêm trọng đối với môi trường và sức khỏe con người, nó cũng có một số lợi ích đáng kể mà không phải ai cũng biết.

Tác hại của mưa axit nghiêm trọng ra sao?

Thảm họa mưa axit khi rơi xuống có thể gây ra nhiều tác động tiêu cực với môi trường như làm giảm độ pH của đất và nước, gây hại cho cây trồng và hệ sinh thái. Các kiến trúc và tượng đài cũng bị ăn mòn nhanh chóng khi tiếp xúc.

Hiện tượng này có thể làm gia tăng các vấn đề hô hấp và các bệnh về da khi tiếp xúc trực tiếp hoặc gián tiếp qua thực phẩm và nguồn nước bị ô nhiễm.

Ngoài ra, mưa đá cũng gây ra các hậu quả tương tự. Tìm hiểu thêm bài viết để phòng tránh các tác hại này.

Lợi ích của mưa axit đối với tự nhiên và đời sống

Mặc dù mưa axit là mối nguy hại cho con người và thảm thực vật toàn cầu nhưng cũng mang lại những lợi ích đáng kể khi chúng lắng đọng trên bề mặt Trái Đất.

• Giảm nhiệt độ bề mặt Trái Đất, góp phần ngăn hiện tượng nóng lên toàn cầu.
• Các hạt sunphua trong khí quyển kích thích hình thành mây dày đặc, giúp phản chiếu ánh sáng và giữ lại một phần nhiệt để không khí không quá khắc nghiệt.
• Giúp ức chế hoạt động của các vi sinh vật sản sinh khí metan, giảm hiệu ứng nhà kính và bảo vệ khí quyển, làm chậm quá trình biến đổi khí hậu.
• Mưa axit có thể thay đổi một số tính chất hóa học của nước, tạo ra điều kiện thuận lợi cho một số sinh vật phát triển, đôi khi cũng có thể duy trì sự cân bằng sinh thái trong môi trường ô nhiễm.

Biện pháp khắc phục mưa axit

Với cách khắc phục mưa axit, chúng ta có thể giảm thiểu tác động mà hiện tượng này mang lại.

Hạn chế mưa acid thông qua giảm thiểu khí thải từ các phương tiện giao thông và khu công nghiệp

Giảm bớt các khí gây ô nhiễm hòa tan vào không khí sẽ giúp hạn chế tối đa tình trạng mưa axit.

• Trước khi sử dụng dầu mỏ và than đá, cần loại bỏ các hợp chất lưu huỳnh và nitơ bằng các phương pháp vật lý và vi sinh. Giúp giảm lượng SO2 và NOx phát thải vào không khí.
• Áp dụng các công nghệ lọc và xử lý khí thải tiên tiến tại các nhà máy và khu công nghiệp để loại bỏ triệt để các chất gây ô nhiễm không khí.

Chuyển đổi sang các nguồn năng lượng sạch tránh ảnh hưởng của mưa axit

Ngày nay các sản phẩm xe điện và các phát minh thân thiện với môi trường ngày càng được ưa chuộng và sử dụng rộng rãi.

• Khuyến khích sử dụng năng lượng gió, năng lượng mặt trời và các nguồn năng lượng tái tạo khác để giảm sự phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch.
• Sử dụng nhiên liệu sinh học, năng lượng sạch giúp giảm phát thải khí CO2 và các chất ô nhiễm khác.
• Cải tiến động cơ theo tiêu chuẩn EURO để giảm lượng khí thải độc hại. Khuyến khích sử dụng xe điện và xe hybrid.

Giám sát và bảo vệ nguồn nước không bị ô nhiễm tránh tạo mưa axit

Giữ nguồn nước an toàn không chỉ hạn chế mưa axit mà còn bảo vệ sức khỏe của chính mỗi chúng ta.

• Thực hiện các kiểm tra định kỳ để giám sát độ axit của nước, đảm bảo rằng ô nhiễm nước không xảy ra.
• Sử dụng các hệ thống lọc và xử lý nước tiên tiến để loại bỏ các chất gây hại trước khi chúng thấm vào nguồn nước ngầm.

Xử lý khí thải công nghiệp tránh bay hơi gây mưa axit

Các khí thải từ nhà máy sản xuất công nghiệp là một trong những lý do quan trọng gây ra mưa acid.

• Sử dụng các thiết bị lọc bụi và các phương pháp loại bỏ NO2 và NOx trong quá trình sản xuất.
• Tuân thủ các quy định về xử lý chất thải để đảm bảo rằng các chất ô nhiễm không được phát thải vào môi trường.

Sử dụng phân bón hợp lý và bảo vệ rừng tránh ô nhiễm gây mưa axit

Các nạn tàn phá rừng có thể sản sinh vô số chất độc hại vào không khí, tích tụ và tạo thành mưa xuống mặt đất.

• Sử dụng phân bón chất lượng và đúng liều lượng để giảm phát thải NH3 và NOx.
• Áp dụng các biện pháp phòng chống cháy rừng, nghiêm cấm nạn chặt phá rừng để bảo vệ nguồn sinh thái.

Tuyên truyền và giáo dục về tác hại và cách phòng tránh mưa axit

Mưa axit là một hiện tượng nguy hiểm và cần được phổ cập đến mọi người dân để có những biện pháp phòng tránh hiệu quả.

• Tổ chức các chiến dịch tuyên truyền về ý thức bảo vệ môi trường, giáo dục cộng đồng về tác hại của mưa axit và cách phòng tránh.
• Hợp tác với các tổ chức quốc tế để chia sẻ kinh nghiệm và kỹ thuật giảm thiểu mưa axit.

Q&A liên quan đến mưa axit

Mưa axit có thể gây ra nhiều mức độ nguy hiểm khác nhau cho môi trường và con người. Mỗi chúng ta nên có kiến thức và những biện pháp phòng tránh thích hợp để bảo vệ bản thân và tài sản.

Chất khí nào gây mưa axit?

Chất gây mưa axit là lưu huỳnh dioxide (SO2) và nitrogen oxide (NOx). Những chất này được phát thải vào không khí từ các hoạt động công nghiệp, giao thông và đốt nhiên liệu hóa thạch.

Mưa axit có độ PH bao nhiêu?

Với độ pH thấp hơn 5.6. Mức pH này thấp hơn so với mưa bình thường do sự hiện diện của axit cacbonic tự nhiên, mưa axit ăn mòn công trình và làm hư hại nhiều tài sản quan trọng khác.

Tại sao nước mưa có tính axit?

Nước mưa có tính axit vì nó hòa tan các khí axit từ không khí như cacbonic (CO2), lưu huỳnh dioxide (SO2) và nitrogen oxides (NOx).

Kết luận

Mưa axit là gì? Mặc dù hiện tượng này mang lại nhiều ảnh hưởng tiêu cực nhưng cũng góp phần làm chậm quá trình biến đổi khí hậu và hiệu ứng nhà kính. Cần tìm kiếm các biện pháp bền vững để kiểm soát và giảm thiểu các tác động của mưa axit, bảo vệ môi trường và sức khỏe con người.